محمد رضا صدیق
کارشناس ارشد کامپیوتر (نرم‌افزار)

نشریه امن- عموماً توسعه در هر یک از ابعاد زندگی، انسان را با مشکلات جدیدی مواجه می‌کند. تنوع و تعدد این مشکلات در عصر ارتباطات به گونه‌ای است که گاه یک تحلیل ساده سود و زیان، می‌تواند به تصمیمی مبنی بر محدود کردن استفاده از وسایل ارتباط جمعی، منجر شود.
امروزه وب محبوب‌ترین رسانه‌ محاوره‌ای- ارتباطی‌ است که برای انتشار اطلاعات به‌کار برده می‌شود. وجود بیش از پنج میلیارد صفحه اطلاعاتی در وبآن‌ را به مخزنی تبدیل کرده است که حاوی بخش عمده‌ای از علم بشری است. از سوی دیگر وب با داشتن بیش از 500 میلیون کاربر، به بزرگ‌ترین بازار بدون مرز برای خرید و فروش کالا و خدمات تبدیل شده است. برای بسیاری از افراد استفاده از این بازارِ بزرگِ مصرف و این منبع عظیم اطلاعات غیرممکن است.
از سوی دیگر انفجارِ اطلاعات از مهم‌ترین مسائلی است که کاربران وب در سال‌های اخیر با آن مواجه شده‌اند. تا مدتی قبل به نظر می‌رسید که موتورهایجستجو می‌توانند راه حلی برای این موضوع باشند؛ اما دیده می‌شود که استفاده مؤثر از موتورهای جستجو نیز به مهارت‌های خاصی نیاز دارد و بازدهی بسیاری از موتورهای جستجو در عمل چندان زیاد نیست[1]. گزارشات نشان می‌دهندکه اغلب کاربران برای دسترسی سریع‌تر، ترجیح می‌دهند که مطالب مورد نیاز خویش را از میان منابع از پیش طبقه‌بندی‌شده، پیدا کنند[2]. از همین روست که سایت‌هایی همچون Yahoo که فهرست‌های طبقه‌بندی‌شده موضوعات را عرضه می‌کنند با استقبال عمومی خوبی مواجه شده‌اند.

یکی از راه‌های استفاده از خدمات طبقه‌بندی ‌شده به کاربردن ابزارهای تصفیهوب می‌باشد. منظور از تصفیه وب فراهم آوردن امکاناتی است که دسترسی به سایت‌های مربوط به موضوعات خاصی را فراهم کنند ولی از دسترسی به سایر موضوعات جلوگیری نمایند. کاربران وب و فراهم‌آورندگان‌ امکاناتِ استفاده ازآن، به دلایل متفاوتی خواستار استفاده از خدمات تصفیه وب می‌باشند. مهمترینِ دلایل، موضوعات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی می‌باشند. نوع این تصفیه نیز در محیط‌های کاری و غیرکاری مختلف متفاوت است.
آمارها نشان می‌دهند که 70% ترافیک شبکه در ساعات اداری منتقل می‌شود. همینخبر برای برانگیختن حساسیت شرکت‌ها نسبت به استفاده کارکنان آنها از اینترنت کافی است. این حساسیت در واقع ناشی از مسائل اقتصادی و امنیتی می‌شود. در حقیقت استفاده از وب، همیشه و به سادگی به معنی استفاده از منابعی نیست که دیگران به اشتراک گذاشته‌اند. آنچه که اغلب کاربران وب از آن‌ آگاهی ندارند، این است که اتصال به سایت‌های اینترنتی با ابزارهای متفاوتی که روز به روز جذاب‌تر می‌شوند، خطرات امنیتی بسیاری را به دنبال دارد. این ابزارهای رایگان اغلب مورد سوء استفاد‌ه نفوذگران قرار می‌گیرند.این تهدید در مورد تمام نرم‌افزارهایی که از منابع یا راه‌های نامعتبر تهیه می‌شوند، وجود دارد. بعضی از ویروس‌های کامپیوتری با اتصال کاربر به سایت‌های آلوده، کامپیوتر وی را آلوده می‌کنند و آنقدر ماهرانه دست به سرقتاطلاعات می‌زنند که قبل از شناسایی آلودگی، کار خود را به پایان می‌رسانند. لذا برای سازمان‌ها جلوگیری از اتصال به این سایت‌ها فارغ از مسائل امنیتی، فرهنگی و سیاسی، یک ضرورت شغلی برای حفظ اطلاعات خصوصی سازمان به حساب می‌آید.

از طرفی استفاده نامناسب از اینترنت موجب کاهش کار مفید کارکنان می‌شود، این کاهش کارایی با اتلاف منابع شرکت و هدر دادن زمان کاری، همراه می‌باشد.اغلب کاربران وب، چنان غرق جذابیت‌های آن می‌شوند که گذر سریع زمان را حس نمی‌کنند. گذشته از این‌ها مدت زمانی که پرسنل شرکت صرف گفتگو با یکدیگر درمورد این موضوعات غیرکاری می‌کنند نیز می‌بایست به هزینه‌های سازمان اضافهنمود.

در خارج از محیط کار مهم‌ترین مسائل مورد توجه عبارتند از:
- بهره‌گیری از اخبار صحیح (به خصوص در موارد سیاسی)
- حفظ افراد (به‌خصوص کودکان) از برخورد با مطالب نامناسب

این نگرانی‌ها در جوامعی که آگاهی عمومی بیشتری نسبت به اینترنت دارند بیشتر است. چنان‌که در این کشورها آمار استفاده از فیلترهای اینترنتی نیز، بیشتر است؛ مثلاً در آمریکا استفاده از صافی‌های اینترنتی از 20% در سال 1997 به 74% در سال 2001 رسیده است. بنابراین تصفیه وب، بر خلاف تصور عموم،نه تنها به مسدود کردن سایت‌های غیراخلاقی محدود نمی‌شود، بلکه در محیط‌های کاری، از دید اقتصادی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است.

مراجع:

[1] R. Kosala, H. Blockeel, "Web Mining Research: A Survey", SIGKDD Explorations, Vol. 2, No. 1, 2000.

[2] H. Chen, S. T. Dumais, "Bringing Order to the Web: Automatically Categorizing Search Results", Proceedings of ACM International Conference on Human Factors in Computing Systems (CHI'00), pp. 145-152, 2000.